De gevolgen van het rentebesluit van de Federal Reserve, de Amerikaanse centrale bank
Onzekerheid door Oekraïne
Voor het eerst sinds 2018 heeft de Federal Reserve onlangs de rente verhoogd. De renteverhoging, met 25 basispunten naar een bandbreedte van 0,25% tot 0,50%, was ruim van tevoren aan de financiële markten gecommuniceerd. Het Amerikaanse stelsel van centrale banken vindt de renteverhoging nodig omdat de recente inflatiecijfers ver boven de doelstelling liggen, terwijl de arbeidsmarkt krap is en de economie, na de herstelfase van de coronapandemie, nog steeds groeit. Bankpresident Jerome Powell gaf in zijn toelichting op het beleid aan dat de Fed dit jaar naar verwachting op elke volgende beleidsvergadering een rentestap zal zetten, zodat de beleidsrente aan het einde van 2022 tegen de 2% zal staan. Het tempo van de renteverhogingen zal bepaald worden door de visie van de Fed op de economische ontwikkeling in de VS. Het is de vraag in welke mate die beïnvloed zal worden door de oorlog in de Oekraïne. De Fed schat in dat de Amerikaanse economische groei dit jaar geen 4,0% zal bedragen maar 2,6%. Daarnaast voorzien de beleidsmakers van de Fed dat de inflatie voor een langere periode hoog zal blijven als gevolg van de hogere olie- en gasprijzen en de problemen in de toeleveringsketens, die door de oorlog zijn verergerd. Een stagflatie-scenario wordt vooralsnog uitgesloten, mede vanwege de uitermate sterke arbeidsmarkt (banengroei) van de afgelopen maanden en de loonontwikkeling. De Fed voorziet niet direct een recessie met oplopende werkloosheid, maar is eerder beducht voor een het risico van een loonprijsspiraal.
De Fed neemt de inflatie serieus
De Fed wijst op de situatie in de Oekraïne, waardoor alle vooruitzichten en inschattingen een wat hogere mate van onzekerheid kennen. De Fed heeft met het grote aantal aangekondigde rentestappen maximaal ingezet om de markten te overtuigen dat men het inflatieprobleem serieus neemt. Een verstandige aanpak. In een speech in de week na de renteverhoging gaf Powell aan, dat indien nodig vanwege de nog steeds verder oplopende inflatie, de Fed het officiële geldmarkttarief ook wel eens met 50 basispunten tegelijk zou kunnen verhogen. De Fed heeft bovendien aangegeven dat men in mei met mededelingen komt over de afbouw van de balans van de centrale bank. Dat wil zeggen dat de Fed zal aangeven in welk tempo men de omvang van de eerder aangekochte staatsleningen en hypothecaire obligaties zal laten teruglopen op de balans. Centrale banken hebben een ruime ervaring met de gevolgen van renteverhogingen. Het opkopen van obligaties als instrument is relatief nieuw en de gevolgen van het afbouwen van de balans van de centrale banken zijn dus moeilijk in te schatten.
Stagflatie of niet?
In de financiële markten is recent een discussie op gang gekomen over stagflatie in de VS (nulgroei van de economie in combinatie met een hoge inflatie, nu ruim 7%) en een recessie in Europa (inflatie nu ruim 5%). Het koopkrachtverlies van de consument vanwege de hoge olie- en gasprijzen en voedselprijzen en het feit dat er productieproblemen zijn in de industrie, omdat onderdelen niet geleverd kunnen worden, worden hierbij als verklarende factoren genoemd. Wij denken dat die recessievrees overdreven is, zelfs voor Europa. Eerdere ramingen van het IMF kwamen voor Europa uit op een economische groei van 3,9% in 2022. Stel dat de negatieve gevolgen voor de groei voor Europa het dubbele zijn van die in de VS, dan nog resteert een groei van 1,0% op jaarbasis. De daling kan tussentijds natuurlijk tijdelijk wel sterker zijn en de impact kan verschillen van land tot land. Maar voor de wat langere termijn is er een aantal factoren die in Europa naar een positief groeiscenario wijst. Denk hierbij onder meer aan zaken als hogere uitgaven voor defensie, een snellere energietransitie om de afhankelijkheid van Rusland te verminderen, het bouwen van chipfabrieken in Europa om de afhankelijkheid van Taiwan te verminderen en het oplossen van het woningentekort. De begrotingen van de Europese lidstaten zullen dus de stimulerende rol van het monetaire beleid gaan overnemen, al staat daar nog wel tegenover dat de overheidsuitgaven aanvankelijk ook wat verminderen door het afbouwen van de coronasteun.
Gevolgen voor beleggingsportefeuilles
Wat zijn de gevolgen voor een beleggingsportefeuille? De verdere rentestijging maakt op korte termijn obligatiebeleggingen minder aantrekkelijk. Daarom kiezen we binnen de obligatieportefeuilles voor leningen met korte looptijden en hebben we een voorkeur voor bedrijfsobligaties boven staatsobligaties. De koersen op de aandelenbeurzen hebben dit jaar een flinke daling laten zien waardoor de koers-winstverhouding is verbeterd. Is een renteverhoging van de centrale bank per definitie slecht voor de aandelenbeurs? Voor zover we uit het verleden lering kunnen trekken moet het antwoord ontkennend zijn. Alleen bij een extreme renteverhoging was dit in het verleden het geval. Zolang de winstgevendheid en de winstgroei van bedrijven in stand blijven, kan eerder een positief beursklimaat worden verwacht. Hieronder staat een tweetal plaatjes waarin het historische rendement voor aandelenbeleggers is weergegeven in perioden waarin de Federal Reserve de rente verhoogde.
