Stimuleringsbeleid van overheden en centrale banken bleek succesvol

Bij voortzetting zouden ze zelfs tot oververhitting van de economie kunnen leiden met verdere capaciteitsknelpunten en prijsstijgingen tot gevolg.

In veel landen zijn vanuit een breder welvaartperspectief wel extra overheidsuitgaven nodig met het oog op verbetering van de infrastructuur en het behalen van klimaatdoelstellingen. Zo zal in de VS de Biden Administration de komende jaren meer dan 900 miljard dollar aan infrastructuur besteden.

Toename energiegebruik en geopolitieke spanningen

Het wereldwijde sterke herstel van de economie heeft bijgedragen aan een flinke stijging van het energiegebruik. Mede om die reden zijn de brandstofprijzen sterk gestegen. Dit is één van de redenen waarom ook de inflatiecijfers in 2021 fors zijn opgestuwd.

De prijzen van olie en gas zijn ook sterk gestegen vanwege geopolitieke spanningen, met name de relatie tussen Rusland en West-Europa. Aan de ene kant is Europa sterk van Rusland afhankelijk voor een groot deel van de energievoorziening. Aan de andere kant is Rusland sterk afhankelijk van de inkomsten uit de export van olie en gas.

Daarom menen wij dat deze spanningen geleidelijk zullen verminderen. De kosten van het gebruik van nieuwe energiebronnen worden steeds meer concurrerend. Ook om die reden is het niet aannemelijk dat olie- en gasprijzen in 2022 nog veel verder zullen stijgen. Olie- en gasproducenten, onder andere in OPEC-verband, trachten zo af en toe wel de kraan wat meer dicht te draaien. Er is echter geen wereldwijde schaarste aan olie en gas. Of de bekende olie- en gasreserves op termijn volledig zullen worden ingezet, is vanuit milieu- en klimaatperspectieven twijfelachtig.

Deze kwestie zal in 2022 nog niet direct tot hogere prijzen van fossiele brandstoffen leiden. De voornemens van overheden om het gebruik van fossiele energie zwaarder te belasten en het gebruik hiervan terug te dringen ten gunste van nieuwe energiebronnen zal de komende jaren zeker merkbaar zijn. Dit geldt voor zowel consumenten als voor bedrijven. Daarmee komt de basisprijs van energie echter nog niet direct op een hoger peil.

BBP groei zet door in 2022 en 2023 maar wel in lager tempo

Na de historische krimp van het mondiale bruto binnenlands product (BBP) van 3,4% in 2020 liet de wereldeconomie volgens de laatste ramingen van het Internationaal Monetair Fonds in 2021 een krachtig en snel herstel zien van 6,0%. In oktober 2021 verwachtte het IMF dat de wereldeconomie in 2021 met 5,9% zou groeien. Voor 2022 en 2023 werden groeiramingen afgegeven van 5,2% en 2,2%. Daarbij ging het IMF er wel van uit dat er niet opnieuw wereldwijde contact beperkende maatregelen nodig zouden zijn. We zien dat in veel landen het BBP al reeds voor eind 2021 groter zal zijn dan kort voor de pandemie.

In veel landen is het herstel sneller gegaan dan na de financiële crisis in 2008. Het rentebeleid, de aankoopprogramma’s van obligaties van centrale banken en de stimuleringsmaatregelen van overheden hebben hun effect niet gemist. In de eurozone zijn door de coronasteun veel bedrijven overeind gehouden. Daardoor bleef de werkloosheid min of mee op hetzelfde peil van 7,4%.

In de VS gingen aanvankelijk heel veel banen verloren. Nadat de werkloosheid door de coronacrisis steeg van gemiddeld 8,1% in 2020, daalde deze tot 4,6% in het derde kwartaal van 2021. Voor 2022 duiden de prognoses op een verdere daling tot gemiddeld 4,0%. In de VS kregen de gezinshuishoudens directe inkomenssteun en mede daardoor bleven de consumptieve bestedingen relatief op peil. Na de krimp van 3,8% in 2020 wordt voor 2021 een herstel verwacht met een gemiddelde groei van 7,9% en een verdere expansie van 3,6% in 2022. In de eurozone krompen de consumptieve bestedingen in 2020 daarentegen met 8,1%.

Omdat de vaccinaties in de eurozone trager op gang kwamen en Europa strengere lockdowns kende, lag ook het hersteltempo van de consumptieve bestedingen in deze regio op een lager niveau dan in de VS. Voor 2021 wordt de groei van de consumptieve bestedingen van gezinshuishoudingen geraamd op 2,4%.

Voor 2022 wordt een uitbundiger herstel verwacht van 5,6%. In de VS zijn de totale detailhandelsverkopen al duidelijk hoger dan van voor de coronapandemie.

Economische Groei en Inflatie (in procenten)

Bron: Bloomberg, Consensus, begin december 2021